O starym cmentarzu Jaćwinów w Jatwieży Małej dowiedziałam się szukając wiadomości o kurhanach. Ponieważ moja wiedza dotycząca Jaćwingów była nikła przygotowując się do tej wycieczki przeczytałam całe mnóstwo opracowań dotyczących tego ludu. Nie ograniczyłam się tylko do artykułów ale także wchodziłam na różne fora dotyczące tematu. Na miejsce pojechałam więc z głową nabitą mnóstwem wiadomości.
Jaćwingowie zamieszkiwali obszar położony między Biebrzą na południu ,Niemnem na wschodzie i północy oraz Wielkimi Jeziorami Mazurskimi na zachodzie. Zajmowali się głównie rolnictwem ale nie stronili też od wypraw łupieżczych do sąsiadów. Nie będę się tutaj skupiać na historii Jaćwingów zainteresowanych odsyłam choć by do Wikipedii.
Nazwy lezących blisko siebie wsi Jatwież Mała lub Jatwiez Wielka wskazują ,że zostały założone przez Jaćwingów.
W znalezieniu cmentarza jak zwykle pomagają nam mieszkańcy. Jak zawsze jesteśmy poinformowani ,że tam nic nie ma.
W niedalekiej odległości od wsi w iglastym lesie znajduje się domniemany cmentarz Jaćwingów. Leśna droga po bokach jest wprost zarzucona mniejszymi i większymi głazami. Wedle mieszkańców zostały one wywiezione z pobliskiego pola i z historią nie mają raczej nic wspólnego. Idąc troszkę dalej bez trudu zauważamy wkopane w ziemię porośnięte mchem kamienne stele. Jak ja uwielbiam takie miejsca! Tą adrenalinę i podniecenie związane z odkrywaniem nowego. Już dawno zauważyłam ,że wolę znajdować ciekawe miejsca w lesie niż zwiedzać wypielęgnowane pałace w wielkich miastach.
Podchodzę prawie do każdego kamienia .Część jest oczyszczonych co świadczy ,że takich zapaleńców jak ja jest więcej. Te ,które porośnięte są mchem czyszczę delikatnie gałązką z igliwiem. Szukam inskrypcji , które podobno znajdowano na tych kamieniach. Niestety nie znajduje nic co mogło by być na sto procent czymś znaczącym. Tutaj moja pierwsza wątpliwość. Wedle niektórych miały być tu runy.Nigdzie ale to nigdzie nie doczytałam się ,że Jaćwingowie używali run. Problem z tym ludem jest właśnie taki ,że Jaćwingowie nie mieli swojego pisma. Wszelkie informacje ,które o nich przetrwały pochodzą od ich wrogów lub wędrownych kupców z którymi handlowali.
Następna wątpliwość to krzyż wyryty na kamieniu (ja go nie znalazłam). Takie znaki zaczęto używać dopiero w XVI w czyli dużo później po Jaćwingach choć wcześniej też zdarzały się pojedyncze znaleziska. Nie dopatrzyłam się też żadnego kręgu ,który ponoć miał u się znajdować. Wręcz przeciwnie ułożenie kamieni wskazywało by na pochówki w rzędach. czy tak byli chowani Jaćwingowie? Raczej nie chyba ,że byli mocno zasymilowani z miejscową ludnością. Zapraszam do obejrzenia zdjęć i dalszej części mojego komentarza.
 |
| Omszone zakopane do połowy w ziemi głazy |
 |
| Świadek historii czy tylko zwykły głaz z pola? |
 |
| Wśród drzew ustawione są kamienie |
 |
| Już oczyszczony kamień |
 |
| Może coś tu jest? |
 |
| Cmentarz w Jatwiezi Małej |
 |
| Ileż lat one tu stoją? |
 |
| Te zielone ślady jakby patyny wyglądają na sztuczne. Może ktoś szukał napisów |
 |
| Wyraźnie widać ,że to cmentarzysko |
 |
| Czy to jest napis? |
 |
| Napis czy tylko złudzenie? |
 |
| Wyraźne ułożenie w rzędach |
 |
| Tuż obok jest pole z którego pewnie zwożono kamienie |
Co ciekawe oglądając teraz te zdjęcia widzę na kamieniach coś jakby resztki napisów. Ale może to moja wyobraźnia.
Podobno w tym miejscu stała tzw Budka. W czasie wybuchu zarazy izolowano tu śmiertelnie chorych. Po śmierci grzebali ich kolejni zarażeni i tak było dopóki zaraza nie wygasła. Bardzo by to pasowało do tego cmentarza. Może jednak wcześniej był tu cmentarz Jaćwingów Poleszuków?
W latach 50- tych ubiegłego wieku prowadzone były tu badania archeologiczne . Świadczą o tym liczne doły.Podobno znaleziono tu ludzkie szkielety. Znalazłam na ten temat dosłownie jedno zdanie. Wypowiadała się pani (nazwiska nie pamiętam), która brała udział w badaniach - Cmentarz w Jatwiezi Malej powstał najprawdopodobniej w XVI w. I tylko tyle.
Istnieją legendy ,istnieją teorie ale jaka jest prawda?
p.s. Nie jestem historykiem , nie znam wszystkich wiadomości o Jaćwingach.
Ciekawie opisany cmentarz i sporo wiadomości o Jaćwingach znajdziesz tu
Polecam do przeczytania
Filmik z tego miejsca na you tube Użytkownika Kresowe Klimaty
Polecam do obejrzenia Cmentarz Jaćwingów
